وهمناک‌ در ادبیات‌ کهن‌ ایران‌

پژوهش فروید با عنوان «شگرف» زیر عنوان‌ ‌ادبیات‌ روان‌کاوانه‌ مطرح می‌شود. این مقاله، ‌دو اثر از ادبیات‌ کهن ‌فارسی‌ را از دیدگاه‌ گونة ادبی وهمناک بررسی می‌کند: گنبد سیاه‌ از نظامی گنجوی که‌ متنی‌ شگفت است و حکایتی از‌ فرج بعد از شدت (از تنوخی) که متنی شگرف‌ است. این‌ آثار زیر مجموعة‌ نوع‌ ادبی‌ دیگری‌اند‌ که وهمناک/ فانتاستیک ‌نام دارد و در آن ترس و تردید خواننده‌ شرط اول‌ محسوب‌ می‌شود: بسته به این که خواننده‌ حوادث داستان را به علل طبیعی نسبت دهد یا فراطبیعی، داستان به ترتیب زیر عناوین شگرف و شگفت قرار می‌گیرد. روایت فرج بعد از شدت، به‌ محرمات‌ و ممنوعیت‌های‌ حاکم‌ بر جامعه‌ می‌پردازد.‌ دختر قاضی‌ شهر با عمل نباشی، ممنوعیتی‌ را نقض می‌کند و علیه‌ پدر و ‌جامعه‌ که زنانگی‌ او را فراموش کرده‌اند، شورش می‌کند‌.